Op een druilerige vrijdagochtend ontmoet ik twee schatten van mensen, die me bij de hand nemen in de boeiende wereld van de molenaars: Kaat Bauters en Jan Delcour.
Het erfgoed van de molenaar, een ademtocht van ons sociaal bestaan.
Kaat is de dochter van Paul Bauters, indertijd vrederechter in Brussel en molenaar in zijn vrije tijd in Huise. Hij liet daar op een historische molenplek, op het hoogste punt tussen Schelde en Leie, een eeuwenoude zieltogende molen uit Waregem opnieuw optrekken. Kaat bracht haar jeugd daar grotendeels door. Als twintigjarige volgde ze haar vaders opleiding. Nu gaat haar hart nog steeds uit naar zijn filosofie. Het behoud en de zorg voor het molenpatrimonium heeft te maken met onze cultuurgeschiedenis, het molenaarsvak heeft niet alleen een historische waarde, maar toont ook een levende visie voor de toekomst: een economie op mensenmaat waarin mens en natuur naast elkaar staan en elkaar geen geweld aandoen.
Jan had geen voorvaderen in de molensector. Zijn vader was verzamelaar van prentkaarten en daar zaten nogal wat molens tussen. Bij de scoutsvereniging stippelde Jan staptochten uit, van molen tot molen, toen herkenningspunten. Het trof hem dat de helft van die windmolens op de stafkaarten helemaal niet meer bestonden. Toen hij de molenaarscursus van Paul Bauters in Leuven volgde, kreeg hij ‘een slag van de molen’ en raakte gepassioneerd. Hij werkte mee aan de restauratie van verschillende molens in Vlaanderen. Momenteel maalt hij op de watermolen van Sint-Gertrudis-Pede.
Molenaars maken de woeste, vernietigende natuurkrachten -wind en water- tot bondgenoot.
Kaat en Jan zorgen er vandaag voor dat het erfgoed van de molenaar levend blijft.
Want het beantwoordt de ecofilosofische vragen van onze samenleving: molenaars maken de woeste, vernietigende natuurkrachten - wind en water - tot bondgenoot, met de molen als werktuig. De molen staat als een machtig symbool in het landschap, als een teken van verbond tussen mens en wereld, tussen hemel en aarde, als een kosmische dialoog tussen de oerelementen.
Molens staan op het kruispunt van de mens met zijn landschap, zijn arbeid, zijn overleven. De molenaar heeft altijd een grote rol gespeeld in het sociale leven van de mens. Hij was van alles op de hoogte, omdat hij met iedereen contact had en toch op een ‘verhoogje’ stond, buiten het dorp, buiten de sociale controle. De molenaar is altijd een soort vrijbuiter geweest.
In de toekomst gaat hun zorg uit naar de bestaande molens opdat deze gekoesterd en verzorgd worden. Kaat wil de boodschap die een levende, malende molen in zich draagt, uitbrengen. De drie-eenheid molen, molenaar, landschap is een symbool van een economie in harmonie tussen de mens en zijn wereld. Een helende boodschap die de huidige wereld dringend nodig heeft. Jan gaat als volksmuzikant op zoek naar vergeten molenliederen. De zorg in en rond de molen van Sint-Gertrudis-Pede is een taak die hij met respect en passie opneemt.
Als ik enige tijd later alleen huiswaarts keer, kan ik Jan en Kaat alleen maar beamen: de molen is inderdaad helend erfgoed.
Interview Katia Segers
We hebben dit verhaal opgenomen in het kader van het project 'Schatten van Mensen' in 2014.